FARKIN DOĞUŞU: Birleşik Alanlardan Ontolojik Farklara Geçiş (Evrenin İlk Anlarından Bireyleşmeye Uzanan İlişkisel Ontoloji Modeli)

 

 

1 GİRİŞ: Oluş Nedir ve Neden Fark Zorunludur?

Oluş, varlığın temelidir. Ama oluşun var olabilmesi için bazı zorunlu koşullar vardır:

• Mutlaklık olamaz. Çünkü mutlaklık → değişmezliktir → değişmezlik → oluşsuzluktur → oluşsuzluk → hiçliktir.
• İlişkisizlik olamaz. Çünkü ilişkisizlik → etkileşim yokluğu → potansiyelsizlik → hiçliktir.
• Farksızlık olamaz. Çünkü farksızlık → her şeyin bir ve aynı olması → hiçbir ayrım olmaması → dolayısıyla eylemsizlik ve hiçliktir.

Buradan çıkan çok önemli bir sonuç var: Oluş, zorunlu olarak fark ile mümkündür. Fark, varlığın içkin (potansiyel) ve açığa çıkmış (gerçekleşmiş) biçimlerinde bulunur.
Varlık = Farkın ve İlişkinin birlikte sürekliliğidir. Bu bakış açısı ile, evrenin en erken anlarından itibaren oluşun nasıl doğduğunu şimdi detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

2 PLANCK ANI (10^-43 saniye): Mutlak Birlikteki İçkin Fark:

Özellikler:

• Kuantum kütleçekimi hâkimdir (Henüz kuramsal, tam bir modelimiz yok ama önde gelen adaylar: Döngü Kuantum Kütleçekimi, Sicim Teorisi).
• Mekan ve zaman klasik anlamda belirgin değildir, "kuantize olmuş" olabilir → Zaman ve mekan neredeyse yok gibidir.
• Tüm temel kuvvetler birleşmiştir → Büyük Birleşik Alan (GUT - Grand Unified Theory) + Kütleçekim.

Peki bu durumda Fark var mıydı?

Burada çok ince bir ontolojik ayrım var:

• Gerçekleşmiş fark yok gibi gözükür çünkü alanlar birleşiktir ama aslında kuantum geçişler ve dalgalanmalar anlamında hareket vardır. Her ne kadar kuvvetler ayrışmamış ve tek bir süper alan olsa da, kuantum geçişler ve dalgalanmalar anlamında hareketten kaynaklı sürekli içkin bir fark mevcuttur.
• Yani potansiyel fark içkindir. Çünkü bu durum simetri kırılmaya açıktır. Her süper alan metastabildir, kendi içinde zorunlu olarak farklılaşma potansiyelini taşır.

Buradaki yapı Simondon’un pre-individual (birey öncesi) gerçeklik kavramına birebir uyar.
İçkin gerilim → Farkın henüz açığa çıkmamış ama zorunlu hali.

Yani:

Planck anı = İçkin Fark + Gerilim + Oluşa Açıklık.

 

3 KUVVET AYRIŞMASI (10^-36 - 10^-12 saniye): Farkın İlk Gerçekleşmesi:

📌 Ayrışma sıralaması:

1. Kütleçekim ayrıldı. (Planck zamanından hemen sonra.)
2. Güçlü kuvvet ayrıldı. (Grand Unified Theory ayrışması → yaklaşık 10^-36 s)
3. Elektrozayıf kuvvet → Elektromanyetik + Zayıf kuvvet olarak ayrıldı. (yaklaşık 10^-12 s)

📌 Ne oldu?

• Alanlarda ilişkisel fark ortaya çıktı.
• Kuvvetler artık farklı kurallarla işleyen bireyleşmiş alanlara dönüştü.
• Alan alan ilişkiselliği ve karşılıklı belirlenim doğdu.

Buradaki kritik nokta:
Kuantum düzeyde zaten var olan içsel fark ve ilişkisel hareketlilik, artık alanlar arası düzeye yükseldi. Yani, birleşik alanın içinde var olan potansiyel fark → Alanlar arası ontolojik farka dönüştü. Alanlar artık yalnızca kendi içlerinde değil, birbirlerine göre de farklılaşmış oldular. Bu aşama, ontolojik anlamda ilk "alanlar arası bireyleşme" adımıdır.
Çoğulluk, kuantum içi farktan → alanlar arası gerçek farka geçişle başlamıştır. Bu aşama oluşun ilk bireyleşme adımıdır.

 

4 KUARK-GLUON PLAZMASI (10^-6 saniyeye kadar): Yoğun İlişkisel Fark Alanı:

 Nedir?

• Evren çok sıcak → Kuarklar ve gluonlar serbestçe hareket edebiliyor ama renk yükü nedeniyle asla tamamen bağımsız değiller.
• Renk hapsi (Color Confinement) nedeniyle kuarklar, gluonlarla sürekli etkileşim içinde kalmak zorunda.

Buradaki fark ne düzeydedir?

• Bireyleşmiş değil, çünkü proton ve nötron henüz yok.
• Topolojik ve ilişkisel fark düzeyinde.
• Sürekli renk yükü değişimleri
• Alan salınımları
• Topolojik defektler (ör. instantonlar)

Kuark-gluon plazması = Örgüsel/ilişkisel bireyleşmenin ön aşaması. Bu aşama tam anlamıyla bir "ilişkisel oluş alanı"dır.

 

5 HADRONLAŞMA (10^-6 saniye): Farkın Kararlı Bireylere Dönüşmesi:

Süreç:

• Evren soğudu → Kuark-gluon plazması çöktü → Kuarklar gluonlarla birlikte hadronlaştı.

Proton = 2 yukarı + 1 aşağı kuark + gluonlar
Nötron = 1 yukarı + 2 aşağı kuark + gluonlar

Ne değişti?

• Fark, artık kararlı yapılar içinde sabitlendi.
• Alan ilişkileri → Parçacık ilişkilerine evrildi.
• Proton ve nötronlar artık gerçek bireylerdir (kararlı ve süreklilik içinde).

Fark → Alan içi/topolojik → Parçacık düzeyinde kararlı bireyleşme.

Bu aşama, ontolojik olarak şudur:

Ön-fark → Alan Farkı → Topolojik İlişkisel Fark → Parçacık Bireyleşmesi

 

6 SONUÇ: Fark, İlişki ve Bireyleşmenin Kozmik Diyalektiği:

Evrenin oluş sürecinin özeti:

Planck Anı → Ön-fark (içkin fark, potansiyel) → Gerilim ve Simetri

Kuvvet Ayrışması → Alan Farkı (gerçekleşmiş fark)

Kuark-Gluon Plazması → Yoğun İlişkisel Fark → Topolojik bireyleşme öncesi

Hadronlaşma → Kararlı bireyleşme → Proton, Nötron gibi bireyler

Atomlaşma → Daha üst bireyleşmeler → Moleküller, yıldızlar, canlılık...

Felsefi Sonuç:

Varlık, mutlaklık değil; ilişkisel, potansiyel ve gerçekleşmiş farkların sürekliliğidir.

• Fark, zorunlu olarak içkindir.
• Fark açığa çıkmak zorundadır (oluş zorunludur).
• İlişki, farkı mümkün kılar.
• Bireyleşme, farkın kararlı biçimde ontolojikleşmesidir.
• Hiçlik, ancak tüm ilişki ve farkların yokluğu olabilir ki, bu imkansızdır.

 

 EK NOT (Çok önemli ve derin bir sonuç)

Birleşik alan → Alan ayrışması → Alan-topolojik bireyleşme → Parçacık bireyleşmesi → Kompleks bireyleşme zinciri → Toplum, Etik, Bilgi, Bilinç.

Bu model:

• Evrenin kendisinin ilişkisel bireyleşme süreci olduğunu gösterir.
• Ontoloji ile epistemolojiyi birleştirir.
• Toplum ve bilinç gibi üst bireyleşmeleri doğrudan bu zincirin devamı olarak görür.