1. Tanrı
her şeyi biliyorsa...
Önce şu
varsayımla başlıyalım:
-Tanrı her
şeyi bilir.
Bu
"her şeyi bilme" durumu klasik teistik tanrının omniscentia (her şeyi
bilme) niteliğidir. Ama bu bilgi Tanrının keyfilik kavramıyla çelişir.
2. Tanrı
her şeyi biliyorsa bu aynı zamanda kendi eylemlerini de kapadığı anlamına gelir.
-Ve burada
bomba patlar:
Eğer Tanrı
kendi eylemlerini de biliyorsa, o zaman bu bilgi onun gelecekte yapacaklarını
zaten belirlemiş olur. Bu durumda Tanrı, zaten bildiği şeyin dışına çıkamaz —
çünkü çıkarsa bilgisi yanlış olur!
Bu,
tanrının özgürlüğünü ve keyfiyetini tartışmaya açar. Tanrı, "canı ne
isterse yapan" bir varlık olmaktan çıkar ve zorunlu olarak sadece bildiği
şeyi yapabilir hâle gelir. Bu da şu anlamına gelir:
Tanrı'nın
"her şeye gücü yetmesi" (omnipotent olması), "başka türlü
yapabilme" kapasitesi içeriyorsa, bu ortadan kalkar. Çünkü başka türlü
yapması demek, kendi bildiğine aykırı davranması demektir. O da ya:
Tanrı'nın
bilgisi yanlış olur (ki olamaz denir),
Ki bu
Tanrının her şeye gücü yetmediği anlamına gelir
Ya da
Tanrı her şeyi bilemez.
3. İkinci
seçenek: Tanrı kendi eylemlerini bilmiyor
Eğer
Tanrı, kendi gelecek eylemlerini bilmemeye karar verirse ya da bilmezse, bu
durumda:
Tanrı her
şeyi bilmiyor olur.
Bu da yine
omniscentia ilkesine aykırıdır.
Yani yine
klasik anlamda "her şeyi bilen ve her şeye gücü yeten" bir Tanrı
tanımı çöker.
*Özetle:
Aslında
dediğim şudur:
Tanrı ya
özgürdür ama her şeyi bilmez, Ya da her şeyi bilir ama özgür değildir. İkisini
birden tutmak mümkün değildir.
Bu
argüman, tanrının keyfiliği ve kudreti arasında klasik teizmin yaşadığı en eski
paradokslardan birini yeniden canlandırır. Bu, hem ilahiyat hem de mantık
felsefesi açısından çok sağlam bir çelişki alanı.
Sonuç:
Her iki
durumda da Tanrının her şeye gücü yetemediği açığa çıkar.
-Ya her
şeyi bilir ki bu da her şeyin belirlendiği anlamına gelir, bu durumda keyfiyeti
ortadan kalkar ve bu belirlenmişliğin dışına çıkamaz, dolayısıyla her şeye gücü
yetemez hale gelir
-Yada
kendi davranışlarını bilemez, bu seferde her şeyi bilme durumu ortadan kalkar
ve buda gene her şeye gücünün yetmediğini gösterir
-Kısacası
her iki durumda da Tanrının her şeye gücü yetemez hale gelir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder